اقتصاد مقاومتی ریشه در فقه و سیاست اسلامی و شیعی دارد و بنابراین با رجوع به متون و اندیشه های فقهای بزرگوار اسلام می توان عناصر و مؤلفه های آن را به وضوح مشاهده کرد . بی شک اندیشه ها و بیانات حضرت امام خمینی (رحمة الله علیه) یکی از پایه های اساسی اقتصاد مقاومتی به شمار می رود به نحوی که مطالعه سیره زندگی، سیره رهبری انقلاب اسلامی و نیز فقه سیاسی و اقتصادی ایشان ما را به اصول اساسی اقتصاد مقاومتی رهنمون می سازد . با توجه به این مقدمه و برای اثبات این ادعا در ادامه به بررسی برخی از مهم ترین مولفه های اقتصاد مقاومتی در رهنمود های حضرت امام خمینی (ره) می پردازیم.
1 - بومی کردن اقتصاد
امام خمینی (ره) در مورد بیماری مهلک کشاندن امور به سوی مالکیت دولت و کنار گذاشتن ملت می فرمایند: « دولت چنانچه کراراً تذکر داده ام بی شرکت ملت و توسعه بخش های خصوصی جوشیده از طبقات محروم مردم و همکاری با طبقات مختلف مردم با شکست مواجه خواهد شد. کشاندن امور به سوی مالکیت دولت و کنار گذاشتن ملت بیماری مهلکی است که باید از آن اجتناب شود »
ایشان همچنین در مورد دولتی نکردن همه چیز می فرمایند: « دنبال این نباشید که هر چیزی را دولتی کنید. نه ! دولتی در یک حدودی است . آن حدودی که معلوم است قانون هم معین کرده ولیکن مردم را شرکت بدهید، بازار را شرکت بدهید »
ایشان همچنین ضرورت شرکت دادن بازاریان و فعالان در امور اقتصادی را این گونه بیان می فرمایند: « یک دولت محدود نمی تواند کار کند، باید چهل میلیون جمعیت را در صحنه نگه دارد و نگهداری به این است که شما بازار را می خواهید نگه دارید، بازار را در کارها شریک کنید، بازار را کنار نگذارید »
حضرت امام خمینی (ره) در مورد لزوم ایجاد تسهیلات برای بخش خصوصی می فرمایند: « همین طور شرکت دادن مردم درامور- این را کراراً گفتم شما هم خودتان گفتید- که (اگر) یک کشوری را بخواهید اداره کنید، تا شرکت مردم نباشد نمی شود صحیح اداره شود. وقتی بنا شد که مردم در کارها شرکت کنند، شما مردم را شرکت دادید. آن ها که الآن خدمت می کنند و سابق هم به شما خدمت کردند، به ما ، به همه، به اسلام و شما را به اینجا رساندند آن ها را کنار نگذارید؛ رد نکنید آن ها را درکار وارد کنید. وقتی در کار وارد کردید و آنها دیدند که شما می خواهید با آنها همکاری کنید آن ها هم با شما همکاری میکنند . »
2 - تقویت فرهنگ کار و تولید
حضرت امام خمینی (ره) در این ارتباط می فرمایند: « یک مملکتی که بخواهید از خودتان باشد و دیگران نتوانند در آن دخالت کنند اول باید آن چیزی که مربوط به ارزاق خودتان است (از حیث رزق) احتیاج به دیگران نداشته باشیم؛ نان ما را دیگران ندهند . آخر برای ما عیب است که ما بنشینیم و نان آن را دیگران بگویند که ما به شما می دهیم یا ما به شما نمی دهیم . باید خودمان تهیه کنیم و این به این است که کشاورزی را توسعه بدهیم . اگرقبلاً کم کاری می کردند حالا زیادتر کار بکنند »
3 - کاهش وابستگی به ذخایر زیر زمینی
ایشان در مورد حرکت به سوی اقتصاد بدون نفت می فرمایند: « ما چاه های نفت را نمی بندیم ولیکن چوب حراج هم بر آن نمی زنیم ولی کسی هم نمی تواند بر ما تحمیل کند که استفاده کردن ما از نفت فقط باید از طریق فروش نفت به دیگران باشد. چرا ما نباید به جای پول نفت خود آن را در اقتصاد کشور جا بدهیم »
4- اصلاح الگوی مصرف و پرهیز از اسراف
حضرت امام خمینی (ره) مبارزه با مصرف گرایی را یکی از راه کارهای رسیدن به استقلال و خودکفایی اقتصادی میداند و درباره ضرورت مبارزه با مصرف گرایی می فرمایند: « با تمام قدرت جلوی چیزهایی که به ضرر کشورمان است را می گیریم. ما هرگز به کشورها اجازه نمی دهیم تا ایران را بازار مصرف خود کنند امام می فرمایند که « باید تمام ادارات از نخست وزیری تا کوچکترین اداره از تجمل پرستی و اسراف و کاغذ بازی بپرهیزند و کار مردم را سریعاً انجام دهند »
ایشان در مورد کمک به اقتصاد کشور می فرمایند: « برای کمک به اقتصاد کشور - که امروز از اهم مسائل است- از اسراف ، تبذیر و استعمال امور تشریفاتی و تجملی اجتناب نمایند » .
5- حمایت ازتولید ملی
ایشان همچنین درمورد تقویت تولید می فرمایند: « ما نه چاه های نفت را می بندیم و نه درهای مملکت را به روی خود می بندیم و نه کشور را به بازار مصرف هر چه که غرب می سازد و می خواهد به ما تحمیل کند تبدیل می کنیم. ما ازنفت استفاده خواهیم کرد ولی دلیلی ندارد که همیشه صادر کننده آن باشیم. ما چیزی را که نداریم و به آن نیازداریم، از خارج می خریم ولی چرا خود تولیدکننده مایحتاج خود نباشیم، سیاست ما همیشه بر مبنای حفظ آزادی و استقلال و حفظ منافع مردم است که این اصل را هرگز فدای چیزی نمی کنیم » .
6- استفاده حداکثری از همه ظرفیت ها
ایشان در مورد استفاده از امکانات و ظرفیت ها برای تقویت تولید می فرمایند : « ایران امکانات و ظرفیت های مختلف و فراوانی برای رشد اقتصادی دارد که اگر نفت هم نباشد بتواند در رشد خود و از بین بردن فقر پیروز شود. از قبیل معادن مختلف که در صنایع اهمیت زیادی دارد و همچنین امکانات کشاورزی و دامداری و مهم تر از همه وجود استعدادهای سرشار و خلاق انسانی »
7-روح خود باوری و خود اتکایی
حضرت امام خمینی (ره) در این رابطه می فرمایند: « بدانید که نژاد آریا و عرب از نژاد اروپا و آمریکا و شوروی کم ندارد و اگرخودی خود را بیابد و یاس را از خود دور کند و چشمداشت به غیر خود نداشته باشد در دراز مدت قدرت همه کار و ساختن همه چیز را دارد و آنچه انسان ها شبیه به اینان به آن رسیده اند شما هم خواهید رسید به شرط اتکال به خداوند تعالی و اتکا به نفس و قطع وابستگی به دیگران و تحمل سختی ها برای رسیدن به زندگی شرافتمندانه و خارج شدن از تحت سلطه اجانب »
٨ - توجه به اقتصاد دانش بنیان
ایشان درمورد حمایت از کارشناسان و متخصصان بومی و جلوگیری از کالاهای تجملاتی می فرمایند: « بر دولت ها و دست اندرکاران است چه در نسل حاضر و چه در نسل های آینده که از متخصصین خود قدردانی کنند و آنان را با کمک های مادی و معنوی تشویق به کار نمایند و از ورود کالاهای مصرف ساز و خانه برانداز جلوگیری نمایند و به آنچه دارند بسازند تا خود همه چیز بسازند »
ایشان در مورد به حرکت در آوردن چرخ های اقتصاد کشور با فکر و تلاش خود می فرمایند « من ضمن تشکر از گردانندگان صنایع کشور خصوصاً صنعت نفت و گاز از همه آنان می خواهم که با تلاش خود به دنیا ثابت کنند که می توانند با فکر و تلاش خود چرخ های اقتصاد کشور را به حرکت در آورند »
حضرت امام (ره) در مورد مبادله علمی و تجربی و گرفتن اطلاعات مفید اقتصادی نیز می فرمایند: « ما باید از این کارشناس های قدرت های بزرگ بعضی مطالب را یاد بگیریم. این ها از طول مدتی که شاید قریب بیشتر از سیصد سال است در این ممالک راه پیدا کردند همه چیز این مملکت را خصوصاً آن هایی که مورد اهمیت است ... مطالعه کرده اند. هر چه ما داریم از دارایی های زیر زمینی و از دارایی های روی زمین و ازچیزهایی که دریک کشور وجود دارد مثل فرهنگ، اقتصاد، امثال ذالک، این ها مطالعه کرده اند و مطالعاتشان بیشتر از ماست. این ها در آن وقتی که این وسایل نقلیه فعلی نبوده است می آمدند در ایران و تمام بیابان هایی را که در ایران بود مطالعه می کردند. همه این چیزهایی که ما در زیر زمین داریم، آن ها از ما بهتر مطلع اند »
9- ظرفیت های فراوان مادی و معنوی کشور
حضرت امام خمینی (ره) در مورد پیوند مادیات و معنویات می فرمایند: « قانون مالی مثلاً در اسلام که برای اداره کشور و احتیاج زندگانی مادی وضع شده به طوری وضع شده است که جنبه زندگانی معنوی در آن منظور است و کمک کاری به زندگانی معنوی می کند از این جهت در دادن بیشتر مالیات ها قصد تقرب به خدا که به واسطه آن زندگانی معنوی تامین و روح انسانی بزرگ می شود شرط شده است ».
اپشان در جای دیگری می فرمایند: « بحمدالله مملکت از نظر منابع طبیعی همه چیزش خوب است . آب و زمین خوب دارد و مردمش آگاه و در فکر کشاورزی هستند و دولت باید آن ها را تشویق و تقویت بنماید و امکانات لازم را در اختیار آن ها بگذارد »
حضرت امام در جای دیگری می فرمایند که « سعی کنید معنویات را زیاد کنید و از تشریفات تا آنجا که مقدور است بکاهید »
10- استقلال اقتصادی و عدم وابستگی
بی شک یکی از مهم ترین مسائل ساختار اقتصادی جمهوری اسلامی ایران حفظ استقلال اقتصادی است . حضرت امام خمینی (ره) دراین باره فرموده اند: « ما قطعاً با جهان صنعتی در رابطه کامل خواهیم بود ولی حق تصمیم گیری برای جهتی که اقتصاد ما انتخاب خواهد کرد به عهده خود ما خواهد بود »
11- مقابله با تهدیدات و جنگ اقتصادی خارجی
حضرت امام خمینی (ره) در مورد مقاومت در برابر فشارهای اقتصادی می فرمایند: « ملت ما هم با قدرت و قوت پیش برود و هیچ از این نوع چیزها باک نداشته باشد. چیزی است که بر ملت بیدار ثابت شده است که می خواهی بیدار باشی می خواهی مستقل باشی باید جورش را بکشی! می خواهی ذلیل باشی؟ برو پیوند کن با آمریکا، همه این حرف ها تمام می شود جنگ هیچ نمی شود؛ پیوند کن با شوروی، باز هم نمی شود! اما چی؟ این است که یک ملت عقب مانده تو سری خورده ضعیف و تا آخر؛ اما وقتی یک ملتی بخواهد سربلند باشد، بخواهد ارزش داشته باشد این دیگر نباید فکر این باشد که حالا این ارزشی که داریم، ببینیم به اندازه این هست که ماستمان گران باشد! یا دوغمان چه باشد! اگراین طور است که ما از حالا هم رفتیم؛ اما می بینیم این جور نیستند، ملت ما الحمدالله این طورنیست »
ایشان درمورد مسئله تحریم ها نیز می فرمایند : « من اعتقادم است که اگر ما را در محاصره اقتصادی یک ده سال، پانزده سال واقع بشویم شخصیت خودمان را پیدا می کنیم یعنی همه مغزهایی که راکد بودند درآن وقت و نمی توانستند فعالیت بکنند به فعالیت می افتند »
12 - داشتن روحیه جهادی
حضرت امام خمینی در مورد کار کردن با
روحیه مقدس فداکاری و سرباز نظام بودن می فرمایند: « خداوند تعالی این روحیه مقدس سربازی
و فداکاری را در کلیه کارگران و کارمندان و متخصصان تا رسیدن به استقلال و
خودکفایی کامل حفظ فرماید »
آن بزرگوار همچنین در مورد داشتن روحیه تعهد و خدمت به مملکت می فرمایند: « بی همکاری امثال بازار، کارگرها - نمی دانم - زارعین بدون این قشرهای مختلفی که هستند کار پیش نمی رود؛ باید آن ها هم وارد باشند در کار و کمک کنند . کارهایی که آن ها می توانند انجام دهند مثلاً بازرگانانی که می توانند کارهای بازرگانان متعهد ، نه هر چیز، آن هایی که درصدد این اند که برای کشور خدمت بکنند ، آن ها را دستشان را باز بگذارید خدمت بکنند » .
١3 - امنیت اقلام راهبردی
حضرت امام (ره) در مورد امنیت غذایی می فرمایند: « در راس همه چیزها این است که یک کشوری راجع به ارزاقش به خارج محتاج نباشد. راجع به گوشتش و راجع به نانش و راجع به این طور چیزهایش محتاج نباشد؛ و این لازم است که دامداری ها رواج پیدا کنند و همین طور کشاورزی به طور وسیع درست بشود ».
| اشتراک این مطلب در : |  |  |  |  |  |  |  |  |  |